STRES W PRACY - JAKIE SĄ JEGO PRZYCZYNY?

Udostępnij na  

Tu jesteś: Wprowadzenie | Misja regeneracja | STRES W PRACY - JAKIE SĄ JEGO PRZYCZYNY?

Co robi nam stres?

    W sytuacji stresu w organizmie człowieka zachodzą zmiany, które określić można mianem reakcji stresowej. Pierwotnym celem reakcji stresowej  było przygotowanie nas do ucieczki lub walki w sytuacji zagrożenia. Z tego powodu w czasie stresu zwiększa się wydzielanie hormonów, przyspiesza akcja serca, pogłębia i przyspiesza oddech, zwiększa napięcie mięśni, wzrasta ciśnienie krwi, zmniejsza wrażliwość na ból, przyspieszają procesy przemiany materii, wzrasta wydolność i siła fizyczna odczuwamy silne emocje, takie jak strach, złość lub gniew  przestajemy myśleć, mamy trudności z koncentracją – nie zwracamy uwagi na otoczenie, jesteśmy pobudzeni, niecierpliwi, odczuwamy przymus działania. W stanie silnego napięcia możemy zachować się agresywnie.

Stres może się przejawiać na kilka sposobów. Można wyróżnić reakcje na stresogenne sytuacje w pracy:

1. Reakcje fizjologiczne, np. zwiększone ciśnienie krwi, przyspieszony rytm serca.
2. Reakcje emocjonalne, np. nerwowość, irytacja.
3. Reakcje poznawcze, np. obniżenie poziomu koncentracji i percepcji, większa skłonność do zapominania.
4. Reakcje behawioralne, np. agresja, impulsywność, częstsze popełnianie błędów.

Czym w ogóle jest stres?           Pojęcie stresu mimo swojej popularności jest nadal wieloznaczne, w literaturze można spotkać kilka jego definicji. Najpowszechniejsze jest, uznane przez badaczy, ujęcie stresu zaproponowane przez Lazarusa i Folkman. Przyjmuje się w nim, że stres jest dynamiczną transakcją zachodzącą między jednostką a jej otoczeniem, gdy dochodzi do sytuacji nadmiernego obciążenia jednostki, czyli wtedy, gdy wymagania otoczenia przekraczają możliwości danego człowieka. Stres jest aktywną reakcją organizmu na stawiane mu wymagania i odbierane przez niego zagrożenia. Pojawia się jako wynik rozbieżności pomiędzy oczekiwaniami człowieka a możliwościami ich spełnienia. Zatem stres zawodowy pojawia się wówczas, gdy wymagania przełożonego i naciski wywierane na pracownika są większe niż posiadane przez niego umiejętności i wiedza. Pracownik nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom pracodawcy, co rodzi stres i frustrację.

Reakcja stresowa przebiega w trzech, kolejno następujących po sobie fazach: mobilizacji, aktywności i wyczerpania:

1. Faza mobilizacji:  W tej fazie stresor zostaje zauważony. Zostajemy przygotowani do zmagania się z wymaganiami. W organizmie, umyśle i zachowaniu zachodzą zmiany. Silna aktywacja układu współczulnego i rdzenia nadnerczy gwałtownie podwyższa stężenia adrenaliny i noradrenaliny w tkankach organizmu, co wywołuje szereg mobilizujących reakcji.
2. Faza aktywności: W tej fazie zmagamy się z wymaganiami. Nagromadzona energia przeznaczona jest na działanie i rozwiązanie problemu.
3. Faza wyczerpania: Faza końcowa. Energia zostaje wyczerpana i nie jesteśmy już w stanie radzić sobie z wymaganiami. Powrót do aktywności jest możliwy dopiero po okresie wypoczynku i regeneracji organizmu.

 

Jak widać od momentu pojawienia się stresora do wywołania odpowiedzi organizmu zachodzi wiele  procesów – od oceny bodźca, interpretacji zagrożenia po złożony  ciąg sygnałów biochemicznych.Pewne epizody stresowe będą nam towarzyszyły zawsze, gdyż jest to naturalny mechanizm ułatwiający przetrwanie.Stres przynosi negatywne skutki, gdy reakcja stresowa staje się zjawiskiem długotrwałym, doprowadzającym do fazy wyczerpania. Znając biologiczne podstawy stresu, możemy z nim skuteczniej walczyć.

Pokonanie stresu wiąże się przede wszystkim z jego poznaniem, a w szczególności z identyfikacją czynników powodujących jego pojawienie się w naszym codziennym życiu.Praca stanowi dla człowieka naturalną i  pożądaną formę aktywności. W zależności od okoliczności i stawianych celów może służyć zdrowiu, wspierać rozwój i dostarczać satysfakcji, ale może również stanowić czynnik patogenny, być źródłem napięcia emocjonalnego. Stres związany z pracą (stres zawodowy) stanowi bardzo poważny problem nie tylko dla jednostek, doświadczających stresu, ale także dla organizacji.

 

3 główne źródła stresu w PRACY

1. obciążenie (load) – rozumiane jako bodziec zewnętrzny;
2. presja (stress) – określana jako reakcja wewnętrzna wywołana przez bodziec;
3. napięcie (strain) – rozumiane jako zaburzenie podmiotu

 

Czynniki środowiskowe wywołujące stres

Można podzielić je na sześć kategorii:

• czynniki stresowe tkwiące w samej pracy: presja czasu i bezwzględna terminowość, praca zmianowa, warunki pracy, konieczność nadążania za szybkimi zmianami technologicznymi;
• stosunki społeczne z przełożonymi, podwładnymi i kolegami: brak wsparcia społecznego, wadliwa polityka społeczna, niezdolność do podporządkowania się;
• struktura organizacyjna i klimat emocjonalny: brak współodpowiedzialności, zła komunikacja interpersonalna, poczucie osamotnienia;
•  miejsce w organizacji: dwuznaczność roli oraz konfliktowość, nieadekwatna do roli odpowiedzialność za rzeczy i ludzi, zbyt duża zależność od kierownictwa średniego szczebla;
•  źródła ekstra organizacyjne: kryzysy życiowe, problemy rodzinne, konflikty w pracy i w domu, trudności natury finansowej, brak wsparcia instytucjonalnego, konflikty związane z mała wiarygodnością i polityka firmy;
•  kariera zawodowa: brak perspektyw rozwoju, aktualny status zawodowy, niezgodny z kwalifikacjami i aspiracjami

 

Wysoki poziom stresu może być spowodowany, między innymi, przyczynami tkwiącymi w zlecanych pracownikom zadaniach, sposobie organizacji pracy, sposobie zarządzania pracownikami przez przełożonych lub stosunkami panującymi w przedsiębiorstwie.

 

Źródłem stresu może być również kariera zawodowa. Grupa stresorów związana z tym obszarem dotyczy:  ograniczenia rozwoju zawodowego, braku satysfakcji z dotychczasowego przebiegu ścieżki kariery zawodowej, braku poczucia bezpieczeństwa wynikającego z niestałości pracy, obawy przed utratą pracy, szybkiego awansu zawodowego.

 

Przeciążenie pracą – objawy przekroczenia możliwości adaptacyjnych organizmu

 1. Przeciążenie ilościowe prac – przykłady:

• zaskakiwanie zadaniami,
• narzucone tempo pracy,
• praca w pośpiechu,
• nagłe i znaczne ilości pracy do wykonania,
• zbyt dużo pracy do wykonania (praca w nadgodzinach, zabieranie pracy do domu),
• ciągła dyspozycyjność.
   

 2. Przeciążenie jakościowe prac – przykłady:

• konieczno zachowania ciągłej czujności,
• zadania trudne i skomplikowane umysłowo,
• odpowiedzialno za innych ludzi,
• odpowiedzialność materialna,
• konieczno wyboru „mniejszego zła”, dylematy moralne w pracy,
• podejmowanie decyzji o znacznych możliwych konsekwencjach.
   

 3. Niedocenienie jakościowe – przykłady:

• wykonywanie prostych, powtarzalnych, monotonnych czynności,
• praca wysoce zautomatyzowana,
• praca ponżiej możliwości pracownika.
   

            Stres mogą także wywołać sytuacje związane z naruszeniem osobistej przestrzeni, poczuciem bycia obserwowanym czy stale kontrolowanym i odczuwaniem w związku z tym osobistego zagrożenia. Stresująca może być również niemożność dostosowania tempa pracy podwładnego do własnego.

 

          Przyczyną stresu może być przeciążenie pracą,uciążliwe kontakty z klientami, zaburzona komunikacja w relacji podwładny-szef, czy niedostateczne szkolenie pracowników w zakresie zmieniających się przepisów, nowych technologii i metod pracy, umożliwiające pracownikom nadążyć za wymaganiami zawodowymi.
         
          Stres może pojawić się w różnych okolicznościach, ale ryzyko jego eskalacji jest największe, gdy pracownik czuje, iż ma nikłe wsparcie ze strony przełożonego i kolegów z pracy, oraz w sytuacji, gdy ma małą kontrolę nad wykonywaną pracą.
 

          W ten sposób można  określić stres jako bardzo subiektywne zjawisko, gdyż różnorodność bodźców stresogennych oraz subiektywna ocena wydarzeń przez poszczególne jednostki czyni stres czymś mocno zindywidualizowanym. Istotne jest jednak, aby we wzajemnych oddziaływaniach pomiędzy jednostką a otoczeniem uwzględnić zarówno wymagania otoczenia, jak i indywidualne możliwości osoby poradzenia sobie z zaistniałymi wydarzeniami. Aby poradzić sobie ze stresem należy najpierw zidentyfikować źródło stresu, zbadać jak reaguje na sytuacje stresowe i sprawdzić co się dzieje ze mną  w sytuacji stresowej, aby dobrać techniki radzenia sobie ze stresem.

Bibliografia:
J.F. Terelak, Stres psychologiczny, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1995, s. 11–12
Selye H. Stress and the general adaptation syndrome. Br Med J. 1950;1(4667):1383-92.

Heszen, I. 2013.. Psychologia stresu, Warszawa . PWN

M. Łoboda, Stres w pracy zawodowej [w:] Wybrane zagadnienia. Czynniki stresogenne w organizacji, red. A. Biela, Lublin 1990, s. 67.

OLIWIA WALASEK - Jest psychologiem oraz psychoterapeutką CBT w trakcie specjalizacji. Koncentruje swoją pracę na zasobach pacjenta, dzięki którym może się realizować i żyć w zgodzie ze sobą. Bada powiązania stresu z chorobami zapalnymi stawów i zajmuję się terapią bólu.

By skutecznie pomagać, w swojej pracy opiera się na założeniach psychoterapii poznawczo-behawioralnej, terapii skoncentrowanej na pozytywach, terapii schematów, podejściu mindfulness, terapii akceptacji i zaangażowania (ACT) oraz terapii dialektyczno-behawioralnej (DBT) które stanowią obecnie najnowsze podejścia w psychoterapii.

Obszary jakimi się zajmuje to: wsparcie psychologiczne, psychoterapia dla dorosłych i młodzieży, dzieci borykających się z m.in. niską samooceną i wycofaniem, obniżonym nastrojem, lękami, trudnościami szkolnymi,
trudnościami adaptacyjnymi, depresją.

Jej praca naukowa skupia się na badaniu powiązań stresu z chorobami zapalnymi stawów. Psychoneuroimmunologia wyraźnie wskazuje, że myśli i uczucia (oprócz oddziaływania na reakcje nerwowe) mają ogromny wpływ na „zachowanie“ komórek układu odpornościowego i układ hormonalnego, co w konsekwencji znajduje odzwierciedlenie w funkcjonowaniu całego organizmu. Badania pokazują, że objawy PTSD są związane z początkiem RZS w wieku dorosłym. Sposób funkcjonowania układu odpornościowego może bez wątpienia ulegać zmianom pod wpływem sytuacji stresowych i napięć emocjonalnych.

W swojej pracy z pacjentami skupia się na przepracowaniu traumy, nauce radzenia sobie ze stresem i katastrofizującą bólu. Korzysta z narzędzi, które stworzyła na podstawie zebranego doświadczenia i poznanych metod poznawczo-behawioralnych, a także badań własnych. Pomagają one złagodzić ból i ułatwiają radzenie sobie z dolegliwościami, co poprawia jakość życia

Pracuje m. in. z chorobami: fibromialgia, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, toczeń.

Oprócz prywatnej praktyki, pracuje w przyszpitalnym Centrum Zdrowia Psychicznego przy ul. Opolskiej 21D w Tarnowskich Górach oraz na oddziale dziennym psychiatrycznym Wielospecjalistycznego Szpitala Powiatowego S.A. im. B. Hagera.

W swojej pracy kieruje się Kodeksem Etycznym Psychologa oraz przede wszystkim dobrem i komfortem pacjentów. Swoją pracę regularnie poddaję superwizji.

Doświadczenie kliniczne zdobywała na oddziale psychiatrycznym w Wojewódzkim Szpitalu Neuropsychiatrycznym im. dr. Emila Cyrana w Lublińcu, Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej w Gliwicach.

Social media Oliwia Walasek: Instagram - link.

Więcej o specjalizacji Oliwii przeczytać można na jej oficjalnej stronie internetowej: https://oliwiawalasek.pl/
        

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym JAK POPRAWIĆ WYDOLNOŚĆ ORGANIZMU przeczytaj artykuł:

ROZMOWA O REGENERACJI Z TRENERKĄ ANNĄ LUKANOVĄ-JAKUBOWSKĄ

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o regeneracji:

JAK ZREGENEROWAĆ SIĘ PO MARATONIE RADZI FIZJOTERAPEUTA

Jeśli chcesz dowiedzieć jakie są najczęstsze kontuzje u biegaczy - sprawdź artykuł:

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY KONTUZJI U BIEGACZY

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o doborze materaca dla sportowca zobacz także artykuł:

JAK WYBRAĆ MATERAC DLA SPORTOWCA

---